Jesteś w:
Motyw władzy
„Antygona” Sofoklesa
W Tebach rządy sprawuje Kreon, a nad Tebami czuwają bogowie, patronem miasta jest Dionizos. Kreon – jako władca ma prawo wymagać respektowania wydawanych przez niego rozkazów oraz domagać się szacunku ze strony mieszkańców Teb. Sprawując rządy demokratyczne, musi przychylać się do zdania ogółu i zasięgać opinii przedstawicieli ludu – Rady Starców. Do niego należą jednak ostateczne decyzje. Kreon podlega władzy „wyższej” – bogów i zobligowany jest do przestrzegania powszechnych norm. Jego działania nie powinny przeczyć wyznawanemu systemowi wartości i podważać praw boskich. Król złamał te reguły. Wierząc w swoją nieomylność i sprawiedliwość, popełnił grzech pychy, zignorował boskie prawidła i został za to surowo ukarany.„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego
Odprawa posłów greckich to przestroga przed nieodpowiednim jej sprawowaniem. Utwór ukazał, jak decyzje nieudolnego władcy mogą doprowadzić do upadku państwa. Sposobem na sprawowanie władzy przez Priama jest zrzeczenie się odpowiedzialności na rzecz rady, w której de facto rządzi Aleksander i jego zausznicy. Młody książę wykorzystuje władzę do zaspokajania własnych, egoistycznych zachcianek. Parys dzięki nieograniczonym możliwościom, które dawała mu przewaga w radzie mógł wywołać wojnę, byleby nie oddawać Grekom swojej zdobyczy – Heleny. Odprawa posłów greckich to utwór opowiadający o zgubnych losach państwa, w którym władzę dzierżą ludzie kierujący się prywatą, a nie dobrem ogółu społeczeństwa. <--2-->
„Makbet” Williama Szekspira
Władza jest celem, do którego po trupach dąży Makbet. Można dostrzec podobieństwo bohatera do mitycznych Eteoklesa czy Polinejkesa.
Chęć zdobycia władzy popycha Makbeta do pierwszej zbrodni – zamordowania swojego krewnego, króla Szkocji.
Makbeta jest doskonałym przykładem tego, jak nie można rządzić państwem. Władza tytułowego bohatera opierająca się na tyranii jest przeciwstawiona rządom wielkich królów takich jak Dunkan czy Edward.
„Hamlet” Williama Szekspira
Była przyczyną, dla której Klaudiusz dopuścił się bratobójstwa. Był on typem człowieka, który w makiawelistyczny sposób dążył po trupach do celu. Chęci do przejęcia władzy nie przejawiał Hamlet, który po śmierci ojca powinien był zasiąść na tronie.
„Balladyna” Juliusza Slowackiego
Problem żądzy władzy pojawia się już w pierwszym akcie, kiedy Balladyna i Alina rywalizują o względy grafa. Walczą o władzę, bo bycie żoną Kirkora wiąże się z rangą, tytułem, beztroską. Alina mówi:
„Jak będę panią, to ci znajdę męża...”
„(...) Bo też widzisz, siostro, że ten dzbanek
To moje szczęście, mój mąż, mój kochanek,
Moje sny złote i mój ślubny wianek,
I wszystko moje...”
Balladynę najwyraźniej mogły zachęcić do przestępstwa takie „przemowy” siostry. Zdała sobie sprawę, ile może stracić. Sięgnęła po nóż. Z czasem pozbyła się wyrzutów sumienia. Nie chciała wierzyć Goplanie, że to, co się wydarzyło, to tylko zły sen, urojenie. Jakżeby miał zniknąć złoty książę. Zabijając, zyskała męża, a potem już spokojnie pięła się po szczeblach „zbrodniczej” kariery. Łamała wszelkie zasady. Miłość, ślub, wierność nie miały dla niej znaczenia. Po wyjeździe małżonka, „wyczuła” w słudze – Fon Kostrynie „bratnią duszę”. Została jego kochanką, a później wspólnie z nim mordowała. Miała być również matką jego dziecka : <--3-->
„Skończ także ze starcem,
Co mieszka w celi – a nas tylko dwoje
Będzie wiedziało.
Kostryn:
Ty ciężarna; troje.”
„Stan błogosławiony”, który powinien wyróżniać Balladynę z grona kobiet, nie przeszkadzał jej w popełnianiu przestępstw. Nie wahałaby się również popełnić samobójstwa. Podczas walk o zdobycie Gniezna, kryjąc się w namiocie, miała przygotowany nóż – na wypadek przegranej.
Zerwała ze swoją przeszłością – chłopskim rodowodem, wypędzając z zamku starą matkę. Wyzbyła się wszelkich uczuć. Współczucie, miłość, dobroć, a nawet radość nie miały do niej przystępu. Stała się ofiarą swoich namiętności, ideologii władzy – władzy okupionej krwią najbliższych. Kolejno eliminowała świadków: Gralona, Grabca, choć kiedyś miała z nim romans, Kostryna, który również nie był bez winy – w jego głowie roiła się szaleńcza myśl zabicia ciężarnej kochanki, ale to ona go uprzedziła. Na jej rozkaz zabito Pustelnika – Popiela III. W jego imieniu walczył dzielny Kirkor. On i starzec wyznawali ideę sprawiedliwości, ale i tę „zachwiała” bezwzględna Balladyna.
Zemsta nie mogła być drogą do przywrócenia państwa prawa. Zbyt wiele krwi zostało przelanej. Święta korona Lecha stała się igraszką w rękach niepowołanych osób, a każdy kto jej dotknął, ginął. Zginęła również Balladyna. Wyrok nadprzyrodzonych mocy został wykonany. Zbrodniarka sama wydała na siebie sąd, bo w ostatecznym rozrachunku i ona zamierzała być sprawiedliwą. Sprawiedliwość została wymierzona miarą zbrodni. Grom, który poraził zabójczynię „uwydatnił” zależność człowieka od boskich mocy. Kara za zło przypomniała o etyce, wewnętrznej moralności, o sumieniu oraz o takowych zasadach „wyrytych” w tradycji. <--4-->
Korona Popielów „sprofanowana” krwią uświadomiła zabójczą moc władzy, wskazała na jej destrukcyjne cele. Odzwierciedliła trudną drogę w realizacji zamierzeń, które nie powinny i nie mogą godzić w moralne wartości.
„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza
Neron, władca imperium rzymskiego, jest okrutnym i szalonym cezarem. Nie interesuje się państwem, skupiając się wyłącznie na rozkoszy i rozwijaniu swoich artystycznych talentów. Jego władza, oparta przede wszystkim na zaspokajaniu własnych potrzeb, jest oparta na zbrodni i zemście na ludziach, którzy w jakiś sposób stają się mu nieprzychylni. Każe zamordować niewinne dziecko, które zasnęło podczas odczytywania przez niego wierszy. Jego pragnieniem jest ujrzenie płonącego miasta tylko po to, aby mógł dokończyć pisane dzieło i przewyższyć sławą Homera. Później, bez skrupułów, oskarża niewinnych chrześcijan o podpalenie Rzymu, żeby odsunąć od siebie wszelkie podejrzenia. Ze śmierci wyznawców Chrystusa czyni dla poddanych widowisko. Neron jest jednocześnie karykaturalnym
strona: 1 2 3 4 5 6 7 8
Motyw władzy
W Tebach rządy sprawuje Kreon, a nad Tebami czuwają bogowie, patronem miasta jest Dionizos. Kreon – jako władca ma prawo wymagać respektowania wydawanych przez niego rozkazów oraz domagać się szacunku ze strony mieszkańców Teb. Sprawując rządy demokratyczne, musi przychylać się do zdania ogółu i zasięgać opinii przedstawicieli ludu – Rady Starców. Do niego należą jednak ostateczne decyzje. Kreon podlega władzy „wyższej” – bogów i zobligowany jest do przestrzegania powszechnych norm. Jego działania nie powinny przeczyć wyznawanemu systemowi wartości i podważać praw boskich. Król złamał te reguły. Wierząc w swoją nieomylność i sprawiedliwość, popełnił grzech pychy, zignorował boskie prawidła i został za to surowo ukarany.„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego
Odprawa posłów greckich to przestroga przed nieodpowiednim jej sprawowaniem. Utwór ukazał, jak decyzje nieudolnego władcy mogą doprowadzić do upadku państwa. Sposobem na sprawowanie władzy przez Priama jest zrzeczenie się odpowiedzialności na rzecz rady, w której de facto rządzi Aleksander i jego zausznicy. Młody książę wykorzystuje władzę do zaspokajania własnych, egoistycznych zachcianek. Parys dzięki nieograniczonym możliwościom, które dawała mu przewaga w radzie mógł wywołać wojnę, byleby nie oddawać Grekom swojej zdobyczy – Heleny. Odprawa posłów greckich to utwór opowiadający o zgubnych losach państwa, w którym władzę dzierżą ludzie kierujący się prywatą, a nie dobrem ogółu społeczeństwa. <--2-->
„Makbet” Williama Szekspira
Władza jest celem, do którego po trupach dąży Makbet. Można dostrzec podobieństwo bohatera do mitycznych Eteoklesa czy Polinejkesa.
Chęć zdobycia władzy popycha Makbeta do pierwszej zbrodni – zamordowania swojego krewnego, króla Szkocji.
Makbeta jest doskonałym przykładem tego, jak nie można rządzić państwem. Władza tytułowego bohatera opierająca się na tyranii jest przeciwstawiona rządom wielkich królów takich jak Dunkan czy Edward.
„Hamlet” Williama Szekspira
Była przyczyną, dla której Klaudiusz dopuścił się bratobójstwa. Był on typem człowieka, który w makiawelistyczny sposób dążył po trupach do celu. Chęci do przejęcia władzy nie przejawiał Hamlet, który po śmierci ojca powinien był zasiąść na tronie.
„Balladyna” Juliusza Slowackiego
Problem żądzy władzy pojawia się już w pierwszym akcie, kiedy Balladyna i Alina rywalizują o względy grafa. Walczą o władzę, bo bycie żoną Kirkora wiąże się z rangą, tytułem, beztroską. Alina mówi:
„Jak będę panią, to ci znajdę męża...”
„(...) Bo też widzisz, siostro, że ten dzbanek
To moje szczęście, mój mąż, mój kochanek,
Moje sny złote i mój ślubny wianek,
I wszystko moje...”
Balladynę najwyraźniej mogły zachęcić do przestępstwa takie „przemowy” siostry. Zdała sobie sprawę, ile może stracić. Sięgnęła po nóż. Z czasem pozbyła się wyrzutów sumienia. Nie chciała wierzyć Goplanie, że to, co się wydarzyło, to tylko zły sen, urojenie. Jakżeby miał zniknąć złoty książę. Zabijając, zyskała męża, a potem już spokojnie pięła się po szczeblach „zbrodniczej” kariery. Łamała wszelkie zasady. Miłość, ślub, wierność nie miały dla niej znaczenia. Po wyjeździe małżonka, „wyczuła” w słudze – Fon Kostrynie „bratnią duszę”. Została jego kochanką, a później wspólnie z nim mordowała. Miała być również matką jego dziecka : <--3-->
„Skończ także ze starcem,
Co mieszka w celi – a nas tylko dwoje
Będzie wiedziało.
Kostryn:
Ty ciężarna; troje.”
„Stan błogosławiony”, który powinien wyróżniać Balladynę z grona kobiet, nie przeszkadzał jej w popełnianiu przestępstw. Nie wahałaby się również popełnić samobójstwa. Podczas walk o zdobycie Gniezna, kryjąc się w namiocie, miała przygotowany nóż – na wypadek przegranej.
Zerwała ze swoją przeszłością – chłopskim rodowodem, wypędzając z zamku starą matkę. Wyzbyła się wszelkich uczuć. Współczucie, miłość, dobroć, a nawet radość nie miały do niej przystępu. Stała się ofiarą swoich namiętności, ideologii władzy – władzy okupionej krwią najbliższych. Kolejno eliminowała świadków: Gralona, Grabca, choć kiedyś miała z nim romans, Kostryna, który również nie był bez winy – w jego głowie roiła się szaleńcza myśl zabicia ciężarnej kochanki, ale to ona go uprzedziła. Na jej rozkaz zabito Pustelnika – Popiela III. W jego imieniu walczył dzielny Kirkor. On i starzec wyznawali ideę sprawiedliwości, ale i tę „zachwiała” bezwzględna Balladyna.
Zemsta nie mogła być drogą do przywrócenia państwa prawa. Zbyt wiele krwi zostało przelanej. Święta korona Lecha stała się igraszką w rękach niepowołanych osób, a każdy kto jej dotknął, ginął. Zginęła również Balladyna. Wyrok nadprzyrodzonych mocy został wykonany. Zbrodniarka sama wydała na siebie sąd, bo w ostatecznym rozrachunku i ona zamierzała być sprawiedliwą. Sprawiedliwość została wymierzona miarą zbrodni. Grom, który poraził zabójczynię „uwydatnił” zależność człowieka od boskich mocy. Kara za zło przypomniała o etyce, wewnętrznej moralności, o sumieniu oraz o takowych zasadach „wyrytych” w tradycji. <--4-->
Korona Popielów „sprofanowana” krwią uświadomiła zabójczą moc władzy, wskazała na jej destrukcyjne cele. Odzwierciedliła trudną drogę w realizacji zamierzeń, które nie powinny i nie mogą godzić w moralne wartości.
„Quo vadis” Henryka Sienkiewicza
Neron, władca imperium rzymskiego, jest okrutnym i szalonym cezarem. Nie interesuje się państwem, skupiając się wyłącznie na rozkoszy i rozwijaniu swoich artystycznych talentów. Jego władza, oparta przede wszystkim na zaspokajaniu własnych potrzeb, jest oparta na zbrodni i zemście na ludziach, którzy w jakiś sposób stają się mu nieprzychylni. Każe zamordować niewinne dziecko, które zasnęło podczas odczytywania przez niego wierszy. Jego pragnieniem jest ujrzenie płonącego miasta tylko po to, aby mógł dokończyć pisane dzieło i przewyższyć sławą Homera. Później, bez skrupułów, oskarża niewinnych chrześcijan o podpalenie Rzymu, żeby odsunąć od siebie wszelkie podejrzenia. Ze śmierci wyznawców Chrystusa czyni dla poddanych widowisko. Neron jest jednocześnie karykaturalnym
strona: 1 2 3 4 5 6 7 8
| Motyw - inne artykuły: | |
|
• Motyw władzy • Motyw władzy w „Mistrzu i Małgorzacie” Bułhakowa • Motyw władzy w „Procesie” Kafki |