Jesteś w:
Motyw przepowiedni
„Król Edyp” Sofoklesa
Przepowiednia jest w tym dramacie elementem sprawczym, maszyną wprawiającą wszystko w ruch. To przez nią Lajos i Jokasta pozostawiają swego nowonarodzonego synka w lesie na pożarcie zwierząt, to za jej przyczyną młody Edyp opuszcza Korynt i kochających rodziców, a w końcu – dowiedziawszy się o dopełnieniu słów wyroczni – wyłupuje sobie oczy, a Jokasta wiesza się na chuście. Przepowiednia jest nieodwracalna, niezmienna, stała. Tyrezjasz, nazywany również Terezjaszem lub Tejrezjaszem, był starożytnym, ślepym wróżbitą: „W którego duszy prawda ma ostoję”. Nie wiadomo, ile dokładnie miał lat, lecz wiek ten był tak znaczny, że żył na świecie najdłużej ze wszystkich ludzi. Doświadczenia, które zdobył i mądrość, którą pogłębiał sprawiły, że poznał wszystkie tajemnice i nigdy nie mylił się w udzielanych poradach. Edyp miał jak najlepsze zdanie o tym bohaterze:
„O Tyrezjaszu, co sprawy przenikasz
Jasne i tajne, na ziemi i niebie!
Chociaż ty ślepym, nie uszło twej wiedzy,
Jako choruje gród ten, przeto w tobie
Upatrzyliśmy zbawcę i lekarza”.
Tyrezjasz przewidział, że gdy król przyjrzy się dokładniej związkom rodzinnym – zmiażdży go zło. Dzięki wróżbom jest odwiecznym przykładem i symbolem jasnowidzenia, a wizerunek ślepego znawcy przeszłości i przyszłości wpisał się na trwałe do kultury i sztuki.
„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego
Wizje Kasandry miały na celu wywołać trwogę i zadumę w Priamie, lecz on okazał się być głuchym na proroctwo swojej córki. Kobieta przepowiedziała, że Troja zmierza do upadku, ponieważ w konfrontacji z Grekami jest z góry skazana na porażkę. Kasandra przepowiedziała dokładny przebieg bitwy, wymieniła kto poniesie śmierć i z czyich stanie się to rąk. Ostrzegła nawet Priama przed koniem trojańskim i zabroniła wpuszczać go do miasta. Priam spotkał się wcześniej z jeszcze jedną przepowiednią – w przeddzień narodzin Parysa Hekuba przepowiedziała upadek Troi. Wszystko to jednak nie robiło wrażenia na nieudolnym władcy, jakim bez wątpienia był Priam. Przepowiednia Kasandry sprawuje w utworze bardzo ważną rolę, ponieważ decyduje w ostateczności o antywojennej wymowie dramatu, pomimo ostatnich słów Antenora. <--2-->
„Makbet” Williama Szekspira
Proroctwo wprawia w ruch całą akcję Makbeta. Dokładniej rzecz ujmując, robią to czarownice, które przepowiadają Makbetowi, że najpierw zostanie tanem Kawdoru, by później zostać królem Szkocji. Wiedźmy przepowiadają szereg innych wydarzeń: mówią, że Banko będzie płodził króli czy, że Makbet powinien strzec się Makdufa. Czarownice wzywają widma, które przepowiadają bohaterowi, jak uniknąć śmierci i kto może go zgładzić. Wszystkie przepowiednie, poza tą dotyczącą potomków Banka, realizują się w obrębie akcji dramatu.
„Potop” Henryka Sienkiewicza
W powieści są obecne elementy legendy i apokryfu średniowiecznego. Zaczynają się często od proroctwa, które buduje specyficzną atmosferę. Jest to widoczne w epizodzie oblężenia Częstochowy, skonstruowanym w oparciu o relacje ojca Kordeckiego. Starosta Łuszczewski przewidział wówczas: „zbliży się (…) sąd mój i pozostawi państwo w utrapieniu i stanie się jako napisano: rozkosz sieją, a utrapienie i boleść odmierzą. Nie tylko nawiedzą to królestwo, ale miasta bohaterskie i możne, albowiem przywołano głodnego, który dostatki ich pożre (…) Panować będą głupi, a mędrcy i starcy nie podejmą głowy. Cześć i prawda upada, aż przyjdzie, który gniew mój przebłaga i który duszy swej nie oszczędzi dla miłości prawdy”.
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego
Wernyhora to wywodzący się z XVII wieku, znany z głównie z legend Kozak, wróżbita, propagator polsko-ukraińskiego pojednania. Jego przybycie jest związane z jedną z jego przypowieści, mianowicie zapowiedział swój powrót w chwili, gdy Polska będzie prawie martwa i pomoże ją wskrzesić. Co do innych przepowiedni, wierzono, że przepowiedział między innymi rozbiory Polski. Przybywa do Gospodarza z jasno sprecyzowanym rozkazem, którego wypełnienie da Polsce niepodległość.
strona: 1 2
Motyw przepowiedni
Przepowiednia jest w tym dramacie elementem sprawczym, maszyną wprawiającą wszystko w ruch. To przez nią Lajos i Jokasta pozostawiają swego nowonarodzonego synka w lesie na pożarcie zwierząt, to za jej przyczyną młody Edyp opuszcza Korynt i kochających rodziców, a w końcu – dowiedziawszy się o dopełnieniu słów wyroczni – wyłupuje sobie oczy, a Jokasta wiesza się na chuście. Przepowiednia jest nieodwracalna, niezmienna, stała. Tyrezjasz, nazywany również Terezjaszem lub Tejrezjaszem, był starożytnym, ślepym wróżbitą: „W którego duszy prawda ma ostoję”. Nie wiadomo, ile dokładnie miał lat, lecz wiek ten był tak znaczny, że żył na świecie najdłużej ze wszystkich ludzi. Doświadczenia, które zdobył i mądrość, którą pogłębiał sprawiły, że poznał wszystkie tajemnice i nigdy nie mylił się w udzielanych poradach. Edyp miał jak najlepsze zdanie o tym bohaterze:
„O Tyrezjaszu, co sprawy przenikasz
Jasne i tajne, na ziemi i niebie!
Chociaż ty ślepym, nie uszło twej wiedzy,
Jako choruje gród ten, przeto w tobie
Upatrzyliśmy zbawcę i lekarza”.
Tyrezjasz przewidział, że gdy król przyjrzy się dokładniej związkom rodzinnym – zmiażdży go zło. Dzięki wróżbom jest odwiecznym przykładem i symbolem jasnowidzenia, a wizerunek ślepego znawcy przeszłości i przyszłości wpisał się na trwałe do kultury i sztuki.
„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego
Wizje Kasandry miały na celu wywołać trwogę i zadumę w Priamie, lecz on okazał się być głuchym na proroctwo swojej córki. Kobieta przepowiedziała, że Troja zmierza do upadku, ponieważ w konfrontacji z Grekami jest z góry skazana na porażkę. Kasandra przepowiedziała dokładny przebieg bitwy, wymieniła kto poniesie śmierć i z czyich stanie się to rąk. Ostrzegła nawet Priama przed koniem trojańskim i zabroniła wpuszczać go do miasta. Priam spotkał się wcześniej z jeszcze jedną przepowiednią – w przeddzień narodzin Parysa Hekuba przepowiedziała upadek Troi. Wszystko to jednak nie robiło wrażenia na nieudolnym władcy, jakim bez wątpienia był Priam. Przepowiednia Kasandry sprawuje w utworze bardzo ważną rolę, ponieważ decyduje w ostateczności o antywojennej wymowie dramatu, pomimo ostatnich słów Antenora. <--2-->
„Makbet” Williama Szekspira
Proroctwo wprawia w ruch całą akcję Makbeta. Dokładniej rzecz ujmując, robią to czarownice, które przepowiadają Makbetowi, że najpierw zostanie tanem Kawdoru, by później zostać królem Szkocji. Wiedźmy przepowiadają szereg innych wydarzeń: mówią, że Banko będzie płodził króli czy, że Makbet powinien strzec się Makdufa. Czarownice wzywają widma, które przepowiadają bohaterowi, jak uniknąć śmierci i kto może go zgładzić. Wszystkie przepowiednie, poza tą dotyczącą potomków Banka, realizują się w obrębie akcji dramatu.
„Potop” Henryka Sienkiewicza
W powieści są obecne elementy legendy i apokryfu średniowiecznego. Zaczynają się często od proroctwa, które buduje specyficzną atmosferę. Jest to widoczne w epizodzie oblężenia Częstochowy, skonstruowanym w oparciu o relacje ojca Kordeckiego. Starosta Łuszczewski przewidział wówczas: „zbliży się (…) sąd mój i pozostawi państwo w utrapieniu i stanie się jako napisano: rozkosz sieją, a utrapienie i boleść odmierzą. Nie tylko nawiedzą to królestwo, ale miasta bohaterskie i możne, albowiem przywołano głodnego, który dostatki ich pożre (…) Panować będą głupi, a mędrcy i starcy nie podejmą głowy. Cześć i prawda upada, aż przyjdzie, który gniew mój przebłaga i który duszy swej nie oszczędzi dla miłości prawdy”.
„Wesele” Stanisława Wyspiańskiego
Wernyhora to wywodzący się z XVII wieku, znany z głównie z legend Kozak, wróżbita, propagator polsko-ukraińskiego pojednania. Jego przybycie jest związane z jedną z jego przypowieści, mianowicie zapowiedział swój powrót w chwili, gdy Polska będzie prawie martwa i pomoże ją wskrzesić. Co do innych przepowiedni, wierzono, że przepowiedział między innymi rozbiory Polski. Przybywa do Gospodarza z jasno sprecyzowanym rozkazem, którego wypełnienie da Polsce niepodległość.
strona: 1 2
| Motyw - inne artykuły: | |
|
• Motyw przepowiedni |