Jesteś w: Motyw mogiły

Motyw mogiły


Nowelistyka Elizy Orzeszkowej
„Gloria victis”


„A toż co? A to co jest takiego? Tego natura nie uczyniła! To uczyniły ręce ludzkie? Tu nigdzie natura pagórków nie usypywała! Ten usypany jest przez ludzi! Kto? po co? dlaczego? A tenże krzyżyk na pagórku, wśród liliowych dzwonków, Boże, jak mały, prosty, biedny! – co znaczy?” – zapytuje wiatr prędki leśne drzewa, a dąb odpowiada: „ – To jest mogiła! (...) Śpi w niej wiele serc mężnych, spalonych na ołtarzu...”. Mogiła to piaszczysty kurhan, ma przypominać o tych, którzy zginęli, oddali życie za ojczyznę. Symbolizuje poległych bohaterów. W noweli „Gloria victis” nikt już o niej nie pamięta, odwiedzają ją jedynie dzikie zwierzęta, stada wron i kawek. Strumień czasu szemrze o zabitych: „Vae victis”, wieszcząc zapomnienie. Dopiero wiatr ogłasza chwałę bohaterów, wzbija się pod niebiosa i szumi: „Gloria victis”. Motyw mogiły często pojawia się w twórczości Orzeszkowej, obecny jest na przykład w powieści pt. „Nad Niemnem”. Wspomniany w niej grób Jana i Cecylii wyobraża społeczne braterstwo, wiąże się z nim legenda – historia miłości: Jan i Cecylia przedstawiciele różnych warstw społecznych porzucili swoich najbliższych i wbrew zakazom postanowili żyć razem. Schronili się w dzikiej puszczy i wspólną pracą przekształcili ją w ludną i bogatą krainę. Dali początek rodowi Bohatyrowiczów. Ich mogiła, czczona przez przyszłe pokolenia, stała się symbolem dążeń do równości społecznej, przełamywania konwenansów oraz odpowiednikiem postulatu pracy, samozaparcia i realizacji celów. Prócz grobu Jana i Cecylii w utworze istnieje jeszcze jeden ważny symbol – mogiła powstańcza – piaszczysty kurhan podobny temu z „Glorii victis”, w którym także „Śpi (...) wiele serc mężnych, spalonych na ołtarzu...”. Po kilkudziesięciu latach grób odwiedzają głównie Jan i Anzelm Bohatyrowicze. Anzelm – reprezentant pokolenia powstańców przekazał młodemu Janowi historię walki narodowowyzwoleńczej. Do powstania szli wówczas zarówno chłopi jak i szlachta, walczyli ramię przy ramieniu, zanikła hierarchia społeczna.

strona:    1    2  





Motyw - inne artykuły:
Motyw mogiły